چگونه جنگ‌ به محیط زیست آسیب می‌رساند؟

امروز ۶ نوامبر روز جهانی جلوگیری از تخریب محیط زیست در جنگ و درگیری‌های مسلحانه است که یکی از مهمترین دلایل کوچ میلیون‌ها نفر در جهان است.

اغلب پرسیده می‌شود که جنگ چگونه به محیط زیست آسیب می‌زند. در این وبلاگ سعی می‌کنیم تا آن‌جا که می‌توانیم نمونه‌های مختلفی از این آسیب‌ها را ارائه کنیم.
آسیب‌های وارد آمده به محیط زیست پیامدهایی بحرانی برای مردم و همچنین اکوسیستم ها دارد. این بدان معناست که حفاظت از غیرنظامیان ابتدا مستلزم محافظت از محیط زیستی است که زندگی آنان به آن وابسته است.

 مشاهده کتاب‌های مربوط به محیط زیست 

آسیب‌های وارده به محیط زیست قبل از آغاز جنگ

تاثیرات زیست محیطی جنگ‌ها خیلی پیش از وقوع آنها آغاز می‌شود. ساختن و حفظ نیروهای نظامی مقادیر زیادی از منابع را مصرف می‌کند.
این منابع می‌تواند شامل فلزات معمولی یا عناصر خاکی کمیاب، آب یا هیدروکربن‌ها باشند. حفظ آمادگی نظامی به معنای آموزش است و آموزش نیز مصرف منابع را در پی دارد.
وسایل نقلیه نظامی، هواپیماها، کشتی‌ها، ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها همگی به انرژی نیاز دارند و بیشتر اوقات این انرژی حاصل از نفت است و بازده انرژی پایینی دارد.
انتشار گاز CO2 توسط ارتش‌های بزرگ بیشتر از مجموع بسیاری از کشورهای جهان است. تخمین زده می‌شود که ارتش‌ها مسئول ۵.۵٪ از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای و آسیب به محیط زیست در جهان هستند؛
با این حال انتشار گازهای گلخانه‌ای نظامی گزارش شده به کنوانسیون چارچوب سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوا بسیار ضعیف است.

ارتش‌ها همچنین به مناطق وسیعی از خشکی و دریا، چه برای ایجاد پایگاه‌ها و امکانات و چه برای آزمایش و آموزش، نیاز مبرم دارند.
اعتقاد بر این است که زمین‌های نظامی بین ۱ تا ۶ درصد از سطح زمین را دربر می‌گیرند. در بسیاری از موارد این مناطق از نظر اکولوژیکی مهم ارزیابی می‌شوند.
در حالی که کنارگذاشتن این مناطق از مبحث توسعه عمومی می‌تواند به نفع تنوع زیستی باشد، اما این موضوع که می‌توان آنها را به عنوان مناطق حفاظت شده مدنی بهتر مدیریت کرد عموما پاسخ نداده باقی می‌ماند.
آموزش نظامی باعث ایجاد گازهای گلخانه ای، اختلال در مناظر و زیستگاه های زمینی و دریایی می‌شود و آلودگی شیمیایی و صوتی ناشی از استفاده از سلاح، هواپیما و وسایل نقلیه ایجاد می‌کند.

حفظ و تجدید تجهیزات و مواد نظامی به معنای دفع مداوم است که پیامدهایی برای محیط زیست دارد. این فقط سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی نیستند که در طول چرخه زندگی‌شان مشکلات زیست محیطی ایجاد می‌کنند.
همین امر در مورد سلاح های متعارف نیز صادق است، به ویژه در مواردی که از طریق آتش زدن یا انفجار باز دفع می‌شوند. از نظر تاریخی، مقادیر زیادی مهمات مازاد نیز در دریا ریخته شده است.

سابقه نظارت ضعیف بر محیط زیست، بسیاری از کشورها را با معضلات تاریخی زیست‌محیطی جدی مرتبط با آلودگی‌های نظامی، با تأثیرات بر سلامت عمومی و هزینه‌های هنگفت برای اصلاح زیست‌محیطی مواجه کرده است.
با شناسایی آلاینده‌های نوظهوری مانند PFAS، این آلاینده‌ها همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند. این میراث همچنین مشکلی در اطراف پایگاه‌های خارج از کشور ایجاد می‌کند که دراین موارد توافقات یک‌طرفه با کشورهای میزبان می‌تواند امکان نظارت بر محیط زیست را کاهش دهد.

به طور غیرمستقیم، سطوح بالای هزینه های نظامی، منابع مالی و غیرمالی را از حل مشکلات زیست محیطی و از توسعه پایدار دور می‌سازد.
تنش‌های بین‌المللی ناشی از سطوح بالای هزینه‌های نظامی نیز فرصت‌های همکاری بین‌المللی را در مورد تهدیدات جهانی محیط زیست، مانند وضعیت اضطراری آب‌وهوایی کاهش می‌دهد.
همچنین مهم است که در نظر گرفته شود که چگونه سیاست‌های امنیتی و نظامی گری برای تضمین دسترسی و کنترل منابع طبیعی مانند نفت، گاز، آب و فلزات طراحی شده است.

آسیب‌های وارده به محیط زیست حین جنگ

جنگ می‌تواند اثرات مخربی بر محیط زیست داشته و خسارات قابل‌توجهی را به بار آورد که جبران آن اگر نه دهه‌ها اما سال‌ها، به‌طول می‌انجامد.
اثرات زیست محیطی جنگ چند وجهی است و می‌تواند اکوسیستم‌های مختلف، منابع طبیعی و سلامت انسان را تحت تاثیر قرار دهد. بیایید برخی از ازین خسارات زیست محیطی ناشی از جنگ را مرور کنیم:

• تخریب زیرساخت ها:

   

  در زمان جنگ، زیرساخت‌هایی مانند ساختمان‌ها، جاده ها، پل‌ها و نیروگاه‌ها اغلب به هدف تبدیل می‌شوند.
  تخریب عمدی زیرساخت‌ها نه تنها خدمات ضروری را جهت ارائه به جمعیت غیرنظامی مختل می کند، بلکه منجر به آسیب زیست محیطی قابل توجهی نیز می‌شود.
  به عنوان مثال، تخریب نیروگاه‌ها می‌تواند منجر به انتشار مواد خطرناک در هوا، آب و خاک شود که خطراتی را هم برای سلامت انسان و هم برای محیط زیست به وجود می‌آورد.

   

• آلودگی خاک و آب:

   

  جنگ می‌تواند منجر به انتشار مواد شیمیایی سمی و مواد خطرناک در محیط شود. تأسیسات صنعتی، پایگاه‌های نظامی و مکان‌های ذخیره‌سازی ممکن است مورد هدف قرار گیرند یا به طور غیرعمدی آسیب ببینند و باعث انتشار آلاینده‌هایی مانند فلزات سنگین، فرآورده‌های نفتی و آفت‌کش‌ها شوند.
  این آلاینده‌ها می‌توانند به خاک و آب نفوذ کنند و منابع حیاتی را آلوده ساخته و خطرات بلندمدتی برای اکوسیستم‌ها و سلامت انسان در پی داشته باشند.

   

• جنگل زدایی و تخریب زیستگاه:

   

  درگیری‌های مسلحانه اغلب منجر به تخریب گسترده جنگل‌ها و تخریب زیستگاه‌های طبیعی می‌شود.
  عملیات نظامی ممکن است شامل پاکسازی جنگل‌ها برای اهداف تاکتیکی یا استفاده از مواد منفجره باشد که می‌تواند آسیب گسترده‌ای به پوشش گیاهی و زیستگاه‌های حیات وحش وارد آورده و تخریب محیط زیست را شامل شود.
  از بین رفتن جنگل‌ها نه تنها اکوسیستم‌ها را مختل می‌کند، بلکه با کاهش ترکیب کربن و افزایش انتشار گازهای گلخانه ای به تغییرات آب و هوایی نیز کمک می کند.

   

• اختلال در اکوسیستم ها:

   

  جنگ می تواند منجر به جابجایی یا انقراض گونه های گیاهی و جانوری شود. تخریب زیستگاه‌ها، آلودگی و اختلال در فرآیندهای طبیعی می‌تواند عواقب شدیدی برای تنوع زیستی داشته باشد.
  از دست دادن تنوع زیستی نه تنها ارزش ذاتی اکوسیستم ها را کاهش می‌دهد، بلکه عملکردهای حیاتی اکولوژیکی مانند گرده افشانی، چرخه مواد مغذی و کنترل آفات را مختل و موجب آسیب به محیط زیست می‌شود.

   

• آسیب به منابع آب:

   

  منابع آب از جمله رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی می‌توانند به شدت تحت تاثیر جنگ قرار گیرند.
  آلودگی ناشی از انتشار مواد خطرناک و تخریب زیرساخت‌های آبی می‌تواند منابع آب را هم برای مصارف انسانی و هم برای مصارف کشاورزی ناامن کند.
  این آسیب می‌تواند منجر به تخریب محیط زیست و کمبود آب، ناامنی غذایی و گسترش بیماری‌های قابل انتقال از طریق آب شود.

   

• مهمات منفجرنشده:

   

  مهمات منفجرنشده، مانند مین‌های زمینی و مهمات خوشه‌ای، مدت‌ها پس از پایان درگیری‌ها، تهدید قابل توجهی برای محیط زیست و ایمنی انسان به شمار می‌روند.
  این بقایای جنگ می‌تواند خاک و آب را آلوده کرده، دسترسی به زمین برای کشاورزی یا توسعه را محدود کند و در صورت ایجاد برخورد منجر به صدمات یا تلفات و تخریب محیط زیست شود.

   

• کوچ جوامع:

   

  جنگ اغلب منجر به کوچ جوامع می‌شود و مردم را مجبور می‌کند خانه‌های خود را ترک کرده و به جای دیگری پناه ببرند.
  این حرکت انبوه مردم می‌تواند اکوسیستم‌های شکننده و منابع طبیعی جوامع میزبان را تحت فشار قرار داده و منجر به استفاده بیش از حد و تخریب منابع زمین و آب و تخریب محیط زیست شود.

   

آسیب‌های وارده به محیط زیست پس از جنگ

این روزها به ندرت اتفاق می‌افتد که درگیری‌ها با توافق صلح و آتش بس به پایان برسد. درگیری و ناامنی سطح پایین می‌تواند برای دوره‌ای طولانی ادامه یابد.
از این حیث، بسیاری از اشکال آسیبی که در جریان درگیری رخ می‌دهد، در این مرحله، به ویژه در مراحل اولیه آن، نیز قابل بروز است.
گذار به صلح با کنترل ضعیف دولت رخ می‌دهد، این بدان معنی است که حاکمیت محیطی و ظرفیت تأمین آن اغلب وجود ندارد.
توجه به مسائل محیط زیست در مواجهه با بسیاری از اولویت‌های اجتماعی و اقتصادی رقیب معمولاً محدود است.

این شرایط کلید بسیاری از مشکلات محیط زیست در دوران پس از جنگ است. در برخی موارد، صلح و توافقنامه‌های تقسیم قدرت با ایجاد نظام‌های سیاسی پراکنده مانع از ایجاد حکومتی یکپارچه شده است.
مهم است که بدانیم آسیب های زیست محیطی ناشی از جنگ به مدت زمان خود درگیری محدود نمی‌شود.
پیامدهای درازمدت آن می‌تواند برای نسل‌ها باقی مانده و بر اکوسیستم، سلامت انسان و توسعه اجتماعی-اقتصادی تأثیر بگذارد.
تلاش برای کاهش و بازسازی اثرات زیست محیطی جنگ برای رفاه محیط زیست و جوامع آسیب دیده موضوعی بسیار مهم و چالش‌برانگیز است.