اوتیسم کودکان، علائم و راهکارهای تشخیص آن
اوتیسم که این روزها طیف وسیعی از کودکان را درگیر خود نموده، ناتوانی پیش رونده ای است که شناخت فرد مبتلا از محیط اطراف، ارتباطات کلامی و غیر کلامی، رفتار و مهارت های اجتماعی او را تحت تاثیر قرار می دهد. متاسفانه این اختلال رشد از بدو تولد نوزاد با وی همراه بوده و برای تمام عمر ادامه دارد. توجه داشته باشید که نمی توان از اوتیسم به عنوان یک بیماری یاد کرد. می دانید چرا؟
چون بیماری نوعی ناهنجاری در بدن یا روان است که امکان درمان آن به روش های گوناگون میسر می باشد. این در حالی است که اوتیسم هیچ گاه درمان نمی شود.
جهانی که کودکان مبتلا به اوتیسم می بینند، می شنوند و احساس می کنند؛ با جهانی که سایر کودکان می بینند، می شنوند و احساس می کنند؛ بسیار تفاوت دارد. همان طور که در جریان هستید، سرعت رشد مهارت های ارتباطی و اجتماعی در کودکان مختلف، متفاوت است. اما به هر حال یک کودک عادی به مرور زمان یاد می گیرد که به وضوح صحبت کرده و برای انتقال پیام خود به دیگران از کلمات و جملات معنادار استفاده کند. او معنی حرف دیگران را درک کرده، به خوبی گوش می دهد و در بحث مشارکت می کند.
در سوی مقابل کودکان اوتیسم با طیف گسترده ای از چالش های کوچک و بزرگ مواجهند. تفسیر آن ها از جهان و آنچه در اطرافشان رخ می دهد، با سایر کودکان در سن مشابه فرق دارد. آن ها هیچکدام از بازی کودکان به صورت جمعی را انجام نمی دهند. علایق آنان کلیشه ای و محدود بوده و غالبا در برابر تغییر مقاومند. اوتیسم کودکان موجب پیدایش خیال پردازی و توهم در آن ها شده و این ویژگی اساسی هویت کودکانی است که از ابتلا به این اختلال رشد رنج می برند.
علل پیدایش اوتیسم کودکان
به عقیده بسیاری از متخصصان؛ اوتیسم اختلالی ارثی است که ژن انتقال دهنده آن دقیقا مشخص نیست. پس احتمال تولد کودکان اوتیسم در خانواده هایی که یکی از اعضای آن ها به این اختلال مبتلاست، زیاد است. بسیار دیده می شود که کودکان مبتلا به بیماری های نادر پزشکی با اوتیسم دست و پنجه نرم می کنند. این مسئله متخصصان را بر آن داشته که مصرانه در پی انجام مطالعات وسیع و تحقیقات گسترده برای پی بردن به رابطه میان اوتیسم کودکان و سایر مشکلات پزشکی و چیزی در محیط اطراف کودک باشند.
تعداد زیادی از والدین مدعی هستند که واکسن هایی از قبیل سرخک، سرخجه و اوریون اصلی ترین علت پیدایش اوتیسم کودکان می باشند. این در حالی است که مطالعات انجام شده در این زمینه وجود چنین ارتباطی میان واکسن ها و اختلال اوتیسم را قاطعانه رد می کنند.
آشنایی با اصلی ترین علائم اوتیسم کودکان
علائم اوتیسم کودکان عموما پیش از رسیدن کودک به سن سه سالگی نمایان می شوند. در این سن والدین متوجه عدم مشابهت عملکرد کودک با سایر کودکان هم سن و سال وی شده و در می یابند که او همچون دیگر هم نوعان نوپای خود صحبت نمی کند. توجه داشته باشید که امکان ندارد کودک مبتلا به اوتیسم همزمان با کودکان هم سن خود شروع به صحبت کردن نموده و سپس این مهارت زبانی را از دست بدهد.
علائم اوتیسم در کودکان 1 تا 3 سال
اگر کودک 1 تا 3 ساله ای همه یا برخی از علائم زیر را دارا باشد، می توان نتیجه گرفت که مبتلا به اوتیسم کودکان است:
اختلال در برقراری تعاملات اجتماعی و بازی
- این دسته از کودکان تنهایی را ترجیح داده و بازی های فردی را بیش از بازی های گروهی دوست دارند.
- اگر به کودک مبتلا به اوتیسم لبخند بزنید، به احتمال قریب به یقین پاسخی دریافت نخواهید کرد.
- کودکان اوتیسم اغلب در شروع یا ادامه تماس چشمی ناتوان هستند.
- این گروه از کودکان قادر به تشخیص شادی یا پریشانی اطرافیان خود نبوده و به این موضوع پاسخ نمی دهند.
- کودکانی که دچار اختلال اوتیسم هستند، دوست ندارند آن ها را بغل بگیرید و نوازش کنید.
- برخورد این دسته از کودکان با دیگران یا در کمال صمیمیت اتفاق می افتد یا در عین بی میلی!
- کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم در دنیای خودشان سیر می کنند.
- این گروه از کودکان قادر به تقلید کارهای دیگران اعم از دست دادن، فرستادن بوس و… نیستند.
- آن ها غالبا سلام و خداحافظی را نادیده می گیرند.
- کودکان مبتلا به اوتیسم هنگام بازی نقش خاصی همچون نگهداری از عروسک ها را بر عهده نمی گیرند.
- این دسته از کودکان دوست ندارند هنگامی که کاری را انجام می دهند، به آن ها نگاه کنید.
- کودکان اوتیسم اطرافیان را درگیر کارهایشان نمی کنند. مثلا اسباب بازی هایشان را با دیگران به اشتراک نمی گذارند.
اختلال در برقراری ارتباط کلامی و غیر کلامی
- کودکان مبتلا به اوتیسم در بیان خواسته هایشان دچار مشکل می شوند.
- مهارت زبانی این دسته از کودکان در مقایسه با هم سن و سالانشان بسیار کمتر است.
- کودکانی که از ابتلا به اختلال اوتیسم رنج می برند، قادر به درک صحبت و خواسته های دیگران نیستند.
- این دسته از کودکان زبان را به روش های غیر معمول مورد استفاده قرار می دهند. مثلا یک کلمه را چندین بار تکرار می کنند.
- اگر کودک مبتلا به اوتیسم را صدا بزنید، به احتمال فراوان پاسخی نخواهید شنید.
- این گروه از کودکان به جای استفاده از ضمیر من، اشتباها از ضمیرهای دیگری همچون او و شما استفاده می کنند.
- به نظر می رسد که کودکان اوتیسم به حرف اطرافیانشان گوش نمی دهند.
- این دسته از کودکان برای نشان دادن آنچه که می خواهند، از دستشان استفاده می کنند.
- کودکانی که با اختلال اوتیسم دست و پنجه نرم می کنند، حتی در صورت نیاز درخواست کمک نمی کنند.
- آن ها غالبا در پیروی کردن از دستورالعمل ها مشکل دارند.
اختلال در علایق، فعالیت ها و دیگر رفتارها
- کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا روال هایی بسیار منظم یا غیرنرمال داشته و اگر تغییری در روتینشان ایجاد شود، بسیار به هم می ریزند.
- این گروه از کودکان یک بازی تکراری را بارها و بارها انجام می دهند. مثلا اسباب بازی هایشان را در یک ردیف قرار می هند و یا اشیاء را با ترتیبی خاص می چینند. چنین به نظر می رسد که آن ها در انجام یک کار گیر کرده و به دفعات زیاد آن را تکرار می کنند.
- الگوی حرکتی این دسته از کودکان غیر عادی است. به عنوان مثال برخی از آن ها روی انگشتان پایشان راه می روند.
- این گروه از کودکان اسباب بازی هایشان را به روش های غیر معمول مورد استفاده قرار می دهند. مثلا ماشین را روی بدنه اش حرکت می دهند، نه روی چرخ هایش!
- کودکان دچار اختلال اوتیسم قادر به انجام بازی های منعطف، گروهی، تخیلی و برد گیم نیستند.
- آن ها وابستگی عجیبی به اشیاء غیر معمولی همچون یک حلقه کلید دارند.
- واکنش و حساسیت این کودکان به صداهای بلند یا بوها، طعم ها و بافت های خاص غیر عادی (بیش از اندازه زیاد یا بیش از حد کم) است.
کتاب کودک و نوجوان مناسب رفتار والدین با کودکان اوتیسم در شهر کتاب پاسدارران
علائم اوتیسم در کودکان 4 تا 8 سال
اگر کودک 4 تا 8 ساله ای همه یا برخی از علائم زیر را دارا باشد، می توان نتیجه گرفت که او مبتلا به اوتیسم کودکان است:
اختلال در برقراری تعاملات اجتماعی یا بازی
- این دسته از کودکان تنها بودن را به حضور در جمع ترجیح می دهند.
- آن ها یا در بازی های گروهی شرکت نمی کنند و یا حضوری نامناسب می یابند.
- آن ها اغلب شوخی نمی کنند و تشخیص شوخی دیگران برایشان بسیار دشوار است.
- کودکان مبتلا به اوتیسم قادر به درک قوانین اجتماعی معمول نیستند و از همین رو رفتارهای غیر عادی از خود به نمایش می گذارند.
- برقراری یک مکالمه دو طرفه برای این دسته از کودکان سخت است.
- اگر وارد حریم شخصی کودکان مبتلا به اوتیسم شوید، با واکنش شدید آن ها رو به رو خواهید شد.
- این گروه از کودکان همچون سایر هم سن و سالان خود قادر به برقراری رابطه دوستی و حفظ آن نیستند.
- کودکان اوتیسم اغلب چیزهایی را بیان کرده و یا رفتارهایی را بروز می دهند که از نظر اجتماعی به هیچ عنوان پسندیده نیستند.
- تاثیرپذیری این دسته از کودکان از محرک های اجتماعی بسیار شدید و سریع است.
اختلال در برقراری ارتباطات کلامی و غیر کلامی
- کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم قادر به بیان صحیح خواسته هایشان نیستند.
- آن ها در هنگام صحبت کردن از لحن، صدا یا لهجه ها و کلمات غیر معمول استفاده می کنند.
- این دسته از کودکان عموما برای برقراری تعاملات اجتماعی از زبان استفاده نکرده و بدون توجه به علاقه شنونده در مورد موضوعات مورد علاقه شان آزادانه حرف می زنند.
- درک خواسته ها و صحبت های اطرافیان برای کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار است.
- این گروه از کودکان توانایی برقراری ارتباطات غیر کلامی اعم از تماس چشمی، زبان بدن و… را ندارند.
- کودکانی که از اختلال اوتیسم رنج می برند، دستورالعمل ها را تنها به صورت لغوی و تحت الفظی درک می کنند.
اختلال در علایق، فعالیت ها و دیگر رفتارها
- رفتارها و روتین های کودکان مبتلا به اوتیسم گاها بسیار منظم و گاها بسیار غیر معمولی است. هرگونه تغییر در روتین این کودکان موجب برآشفتگی آن ها خواهد شد.
- این دسته از کودکان علاقه ای به انجام بازی های برد گیم، بازی با والدین، بازی های گروهی، منعطف و تخیلی ندارند.
- آن ها علاقه فراوانی به صحبت کردن درباره موضوع مورد علاقه شان داشته و وقت زیادی را به این کار اختصاص می دهند.
- تغییر در شرایط خارج از برنامه برای این گروه از کودکان قابل پذیرش نیست. مثلا آن ها نمی توانند با تغییر معلم کنار بیایند!
- هماهنگی این گروه از کودکان با هم سن و سالانشان بسیار ضعیف و گاها غیر ممکن است.
- این کودکان به صداهای بلند و خاص، لمس، محرک های بویایی، بینایی، درد و… واکنش هایی شدید نشان می دهند.
راه های تشخیص اوتیسم کودکان
دستورالعمل های متعدد و متنوعی برای تشخیص اوتیسم کودکان وجود دارد. شما می توانید بر اساس این دستورالعمل ها ابتلا یا عدم ابتلا فرزندتان به اختلال اوتیسم را تشخیص دهید.
همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، اوتیسم کودکان موجب ایجاد اختلال در تعاملات اجتماعی و روابط آن ها می شود. اگر فرزندتان قادر به برقراری تماس چشمی نیست و یا درک خواسته، صحبت و احساس دیگران برایش دشوار است، حتما او را نزد پزشک متخصص ببرید.
ارتباطات کلامی و غیر کلامی از دیگر راه های تشخیص اوتیسم کودکان است. اگر فرزندتان صحبت نمی کند و یا یک جمله را بارها و بارها تکرار می کند، حتما موضوع را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید.
بازی کردن یکی از مهم ترین راه های تشخیص اوتیسم کودکان است. والدین می توانند به بازی با کودک خود پرداخته و یا از طریق انجام بازی های برد گیم علائم وی را بسنجند.
