لجبازی کودکان
علت لجبازی کودک و درمان لجبازی در کودکان
لجبازی کودکان که به دردسر عظیم بسیاری از والدین تبدیل شده، یکی از اجتناب ناپذیرترین مراحل رشد آنان محسوب می شود. این اختلال که بیشتر در کودکان نوپا و زیر یک سال به چشم می خورد، در حدود سه سالگی به اوج رسیده و در صورت عدم کنترل درست و به موقع، مشکلات فراوانی را در تربیت کودک رقم می زند. ابقای این خصیصه در کودکان، تا سنین مدرسه نیز ادامه پیدا کرده و پای مشکلات تحصیلی را به زندگی فرد باز می کند.
اگر فکر می کنید تنها کودکان مبتلا به اختلال لجبازی؛ نافرمانی و کینه ورزی کرده، تحریک پذیر بوده و عصبانی می شوند، سخت در اشتباه هستید. حتی بهترین و سر به راه ترین کودکان نیز گاها رفتارهایی چالش برانگیز از خود به نمایش گذاشته و اطرافیانشان را با مشکل مواجه می کنند. با این حال در صورتی که کودک شما از یک الگوی مکرر عصبانیت و تحریک پذیری پیروی کرده و به صورت مداوم سرپیچی و بهانه جویی کند، می توانید نتیجه بگیرید که لجبازی او از حد طبیعی فراتر رفته و به یک اختلال تبدیل شده است. اختلالی تحت عنوان نافرمانی مقابله ای یا به اختصار OCD.
فرزندم لجباز نیست، مصمم است!
بسیاری از والدین با این تصور که لجبازی کودک به معنای مصمم بودن او در راستای رسیدن به خواسته‌هایش است، به این اختلال دامن زده و اوضاع را نابه‌سامان‌تر می‌کنند. اشتباه نکنید؛ میان مصمم بودن و لجباز بودن از زمین تا آسمان تفاوت است! مصمم بودن به معنای سماجت و سخت کوشی مثبت فرد برای غلبه بر موانع موجود و تحقق هدف مورد نظر اوست. این در حالی است که لجبازی اصرار منفی کودک بر سر اهداف بی ارزش و جاهلانه ای است که هیچ سودی برای او ندارند. برای درک بهتر این مسئله سرسختی و سماجت را به عنوان سکه ای در نظر بگیرید که دو رو دارد. یک روی مثبت که همان قاطعیت و اراده قوی است و یک روی منفی که لجبازی و ستیزه جویی است. به عنوان یک والد آگاه مراقب باشید که این دو را با یکدیگر اشتباه نگرفته و ناخواسته خصیصه‌ای منفی را در وجود دلبندتان پرورش ندهید!
بیشتر بخوانیم :
روش صحیح رفتار با فرزند پسر نوجوان توسط والدین
علت لجبازی کودکان چیست؟
لجبازی کودکان درست مانند هر اختلال دیگری علل و عوامل متعدد و متنوعی دارد. علل و عواملی که با شناخت آن ها می توان گامی موثر در راستای درمان این اختلال برداشت و بدین ترتیب سلامت روان کودک را تضمین کرد.
برایم از آسمان یک ستاره پایین بیاور!
درخواست های غیر معقولی که از جانب کودکان مطرح می گردند، اولین و اصلی ترین عامل لجبازی آنان به شمار می آیند. واضح است که کودک در سنین پایین درک کاملی از محیط پیرامون خود نداشته و چیزی درباره روابط علت و معلولی موجود در نظام زندگی که ما بزرگترها می‌دانیم، نمی‌داند. پس اصلا تعجبی ندارد که نیمه شب از خواب برخیزد و از شما بخواهد که یکی از ستاره های آسمان را برایش پایین بیاورید! عدم تامین این خواسته در ذهن شما که فردی بالغ هستید، کاملا بدیهی است. اما از نظر کودک این خواسته کاملا منطقی است و برآورده نشدن آن لجبازی وی را در پی خواهد داشت!
همه غذا مال ِمن!
زیاده خواهی یکی دیگر از علل اصلی بروز لجبازی کودکان است. همه ما به عنوان یک بزرگتر می دانیم که درک کودکان از محیط اطرافشان ناقص بوده و از همین رو از آنان انتظار نداریم که بسیاری از مسائل را بفهمند. برای مثال کودک نمی تواند درک کند که قادر به خوردن حجم زیادی از یک غذای خاص نیست، اما تمام تلاشش را می کند که مالک آن شود. مخالفت غیر اصولی والدین با این موضوع کودک را تحریک نموده و لجبازی را در وجود او پرورش می دهد.
تکالیفم را بنویس!
عدم تمایل به انجام وظایف یکی دیگر از علل پیدایش لجبازی کودکان است. شک نداریم که شما هم در اطرافتان کودکانی را می شناسید که مایل به انجام وظایف شخصی خود نیستند. این دسته از کودکان از والدینشان درخواست می کنند که این کارها را به جای آن ها انجام دهند. مثلا برایشان لباس بپوشند، نقاشی شان را رنگ کنند و یا حتی تکالیفشان را بنویسند. همه ما به خوبی آگاهیم که این امر به هیچ وجه قابل پذیرش نبوده و کوتاه آمدن در برابر این خواسته ها، از فرزند شما فردی بی مسئولیت می سازد. مخالفت غیر اصولی والدین در چنین مواقعی خشم کودک را برانگیخته و موجب لجبازی او می شود.
به من توجه کن!
گاهی در پس لجبازی ها و نافرمانی های کودک، نیازهای ناشناخته ای پنهان شده که والدین به دلیل عدم فرصت یا توجه کافی موفق به شناخت آن ها نشده اند. در چنین مواقعی کودکان از لجبازی و بهانه گیری به عنوان یک حربه برای جلب توجه والد استفاده کرده و بدین صورت خواستار توجه می‌شوند.
بیشتر بدانیم:
لجبازی سنگ محک من برای سنجش واکنش شماست!
بسیاری از کودکان درک صحیحی از لجبازی نداشته و با خوب یا بد آن آشنایی ندارند. اما با این حال در موقعیت های مختلف لجبازی می کنند تا بفهمند که اطرافیان در هر شرایطی چه واکنشی از خود نشان می دهند!
علائم لجبازی کودکان
وجود برخی علائم در کودک شما زنگ خطر لجبازی او را به صدا در می آورد. پس مراقب علائم دلبندتان باشید که مبادا در دام لجبازی و نافرمانی گرفتار شود!
کودکان لجباز حتی برای انجام کارهایی به سادگی مسواک زدن یا لباس پوشیدن نیز والدینشان را به ستوه می آورند. آن ها در چنین مواقعی وقت و انرژی زیادی از پدر و مادرشان می گیرند و در نهایت هم کار مورد نظر را با موفقیت انجام نمی دهند. این کودکان دارای اختلال خلق بوده و بدون هیچ دلیل قانع کننده ای جیغ می زنند، فریاد می کشند، پاهایشان را روی زمین می کوبند و ابراز خشم می کنند. عموما بروز این رفتارها در میان جمع و در محیط های خارج از خانه شدیدتر می شود. توجه داشته باشید که کودکان لجباز در هیچ موقعیت مکانی و زمانی برای رسیدن به خواسته هایشان از لجبازی دست نمی کشند.
از دیگر علائم لجبازی کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمایل تند و خشن به استقلال؛ به گونه ای که به فردی مستبد تبدیل شده و استقلال سایرین را سلب می کنند!
- کج خلقی؛ به گونه ای که برای به کرسی نشاندن حرف خود گریه می کنند، نق می زنند، غر می زنند و بدین صورت از والدینشان باج می گیرند!
- وظیفه شناسی در هنگام انجام امور مورد علاقه خود
- رفتار رئیس مآبانه
- انجام کارها با سرعت دلخواه و بدون توجه به زمان بندی
- نیاز شدید به توجه و دیده شدن
- …
درمان لجبازی در کودکان
اگر شما هم به آن دسته از والدینی تعلق دارید که در به در به دنبال راه های درمان لجبازی کودکان می گردید، راهکارهای زیر را از دست ندهید!
- آرامش خود را حفظ کنید و به جای آن که از کوره در بروید، از یک تا ده شمرده و یا یک لیوان آب نوش جان کنید. فراموش نکنید که عصبی شدن شما نه تنها کار را پیش نمی برد، بلکه وضع را بدتر می کند.
- به گونه ای رفتار کنید که گویی کارهای منفی کودک را نه دیده اید و نه شنیده اید. این کار اگرچه ممکن است در ابتدا باعث بدتر شدن اوضاع شود، اما بی شک در بلند مدت تاثیرگذار خواهد بود. پس اخم و عصبانیت و خشم و دعوا ممنوع!
- اگر کودکتان رفتار شایسته ای انجام داد و یا خواسته هایش را بدون لجبازی بیان کرد، او را تشویق کنید. این گونه یاد می گیرد که بدون کج خلقی هم می تواند به خواسته هایش برسد، چه بسا زودتر و راحت تر!
- اگر رفتار ناشایستی از فرزندتان سر زد، در کمال آرامش او را جریمه کنید. فقط خواهشا دور تنبیه های بدنی را یک خط قرمز پر رنگ بکشید. مثلا می توانید حق تماشای تلویزیون یا بازی با دوستان را برای مدتی کوتاه از او سلب کنید.
- به کودکتان بیاموزید که در چارچوبی مشخص رفتار کند و به او بگویید که خروج او از این محدوده، به هیچ عنوان موجب جلب توجه و محبت شما نخواهد شد. ضمنا قید و بندهای سخت گیرانه را از چارچوب مورد نظرتان حذف کنید تا تبعیت از آن برای کودک ممکن باشد!
به یاد داشته باشید که…
- قاطع و در عین حال مهربان باشید. فراموش نکنید که قاطعیت و مهربانی هیچ تداخلی با هم ندارند و قاطع بودن شما هیچ خدشه ای به مهربان بودنتان وارد نمی کند!
- به خواسته های منطقی کودکتان پاسخ صحیح با سرعت و کیفیت کافی بدهید.
- برای صحبت با فرزندتان وقت کافی اختصاص داده و به او توجه کنید.
- به کودکتان حق انتخاب از میان چندین گزینه موجود را داده و بدین ترتیب نیاز استقلال طلبی آن ها را ارضا کنید.
- مصالحه بهتر از اجبار است. پس از توسل به زور و کتک جدا خودداری کنید!
- با فرزندتان بازی کرده و بدین صورت او را به آرامش دعوت کنید. بازی های بردگیم از جمله بهترین گزینه هایی هستند که برای این کار پیش رو دارید.
